Czasem z głodu wybitnej muzyki nadużywamy przymiotników, które powinny być zarezerwowane na specjalne okazje. "Wizjonerski", "genialny", "ponadczasowy"... W tym wypadku każdy z nich możecie sobie zboldować, postawić po nim wykrzyknik i dodać po trzy serduszka. D'Angelo & Vanguard "Black Messiah" poza piątką najlepszych albumów bieżącej dekady bez podziału na kategorie i gatunki, świadczy o tym, że autor zestawienia nie ogarnia co się dzieje.

Historia wokalisty i muzyka z Richmond potwierdza niestety, że zjawiskowe talenty muzyczne są nie tylko błogosławieństwem, ale i klątwą. Próbuję sobie wyobrazić jak wyglądało te 14 lat wydawnicznej przerwy. Nie na podstawie plotkarskich portali i raportów policyjnych, a raczej na podstawie zawartości CD i relacji jego przyjaciół obserwujących zmagania z maniakalnym perfekcjonizmem. Jeżeli efektem satysfakcjonującym D'Angelo stało się dopiero to co świat usłyszał 15 grudnia 2014, to jak bardzo neurotyczna walka musiała odbywać się w jego głowie? Przy nagrywaniu wizja idealnego brzmienia była tak silna, że D'Angelo chciał w pewnym momencie samemu nagrać KAŻDĄ ścieżkę i w wielu sytuacjach tak właśnie się stało. Działał jak Prince, jak David Bowie... Samemu przebudowywał instrumenty, żeby grały dokładnie tak jak sobie to zaplanował. Dopracowywał opanowanie kolejnych z nich ze szczególnym uwzględnieniem pracy nad umiejętnościami gry na gitarze. Każdy pojedynczy dźwięk zarejestrowano w analogowej technice i cały proces oraz wymagania stawiane samemu sobie pokazują jak wiele trzeba drobiazgowości i zaangażowania, żeby zrobić taki klasyk. Żebyśmy się dobrze zrozumieli - nie ma tu mowy o megalomanii Kanye Westa i sztuce dla sztuki. To autentyczna walka artysty ze swoim darem. Na "Black Messiah" słychać, że nie ma w tym nic na pokaz, on naprawdę jest talentem godnym wyżej wymienionych porównań. Ostatecznie jednak do płyty dopuścił innych muzyków - legendy pokroju wspomnianego ?uestlove'a, Q-Tipa, który pomagał pisać teksty, Raya Hargrove'a czy Pino Palladino. Każdy z nich musiał zaakceptować dyktat i uzbroić się w bardzo dużo cierpliwości, bo wymagania były niemałe. Nie ma wątpliwości kto tu rządzi i reżyseruje jedno z najpiękniejszych muzycznych show jakie dane było mi usłyszeć w życiu.

"Black Messiah" jest tak mocno zniuansowane, tak kompleksowo rozbudowane i złożone w każdym najdrobniejszym elemencie, że opisać je jest właściwie "mission impossible" w tak ograniczonej formie jak recenzja, nawet tak duża jak ta. Traktujcie ten artykuł bardziej jako komentarz maluczkiego użytkownika płyty i hołd w jednym. W większości przypadków numery mają jazzową konstrukcję - motyw główny, chwytliwa i przeważnie prosta melodia, wokół której budowane są kolejne impresje, przejścia, modyfikacje i nagle boom - przełamujący wszystko bridge po którym znowu powrót do głównego motywu, który wjeżdża ze zdwojoną mocą... Dodajmy, że te "proste melodie" to jeden z najcudowniejszych puzzli. Każdy muzyk wie, że stworzenie prostego zbitka czterech, pięciu nut, który staje się chwytliwy, a jednocześnie nie nudzi w eksploatującej go mocno rozbudowanej aranżacji to bardzo, bardzo trudna sztuka, którą D'Angelo opanował do perfekcji. Przecież pianinowy motyw "Sugah Daddy" czy przepiękny subtelny trzon "The Charade" to bezwzględne arcydzieło. Dopiero jednak sposób w jaki te motywy są obudowane kolejnymi partiami robi z "Black Messiah" dzieło genialne. Od skrzypiec po gwiazdanie, od saksofonu po dziwaczne i nowatorskie, ale konserwatywne zarazem akordy klawiszy... Wielka, kompleksowa układanka złożona z astronomicznej ilości elementów z których o każdym można by pisać i pisać... Nadprodukcja? Przeładowanie? W żadnym razie. Nie pozwoliłbym tknąć nawet jednego przejścia.

Życzę powodzenia każdemu, kto będzie chciał zaklasyfikować dzieło D'Angelo & Vanguard do kategorii gatunkowych. Mamy tutaj i elementy gospel, i tradycje czarnego rocka, nawiązania do nu-soulowej złotej ery, czystej krwi funk, klasyczne r&b... Muzyka totalna. Dziennikarze słusznie wysuwali kolejne porównania - do Sly & The Family Stone, Prince'a, Jimi Hendrixa, Beach Boys, Marvina Gaye'a... Prawda jest taka, że mamy do czynienia z krążkiem tak wybitnym, że to on za chwilę stanie się punktem odniesienia i nieosiągalnym wzorem. Słowo "magia" w tym wypadku jest bardzo na miejscu - bo jak, jeśli nie magią wytłumaczyć to, że płyta z każdy przesłuchaniem staje się lepsza? Jak wytłumaczyć to, że facet wkręca genialną w swej prostocie melodię, którą tak naprawdę mógłby wymyślić każdy, ale jak dotąd jakoś nikt na nią nie wpadł? Słuchając "Black Messiah" znajdowałem do pewnego momentu fragmenty, których nie rozumiałem albo nie do końca do mnie trafiały. Im dłużej słucham tym bardziej rośnie we mnie przekonanie o tym, że tkwi w tym celowość, a w kontekście albumu bez tych części płyta nie byłaby tym czym jest. Do dziś np. nie do końca czuję nieregularne "1000 Deaths", ale kiedy z tego psycho-rockowego bałaganu wyłania się harmonia "And if i charge it to the game before" myślę sobie "kim Ty niby jesteś, żeby wytykać cokolwiek wizjonerowi". Znając swoje muzyczne doświadczenia wiem też, że do pewnych rzeczy trzeba dojrzeć i nie wykluczam, że za lat 10 mogę bić pokłony - nie mam wątpliwości, że za dekadę do "Black Messiah" będę wracał, o ile wcześniej CD nie zakatuję na śmierć. Dziś mogę tylko kołysać się do "Really Love", czuć ciary przy basowym zakończeniu genialnych pętli w "Back To The Future", nucić główny motyw "Betray My Heart" i myśleć, że "Black Messiah" będzie płytą na bazie której będę kiedyś uczył swoje dzieciaki wspaniałości czarnej muzyki. Ponad 100 tysięcy sprzedane w pierwszym tygodniu jest tak naprawdę niczym. To rzeczywiście dzieło na miarę "Purple Rain" czy "Sex Machine". Genialny, wielki, wizjonerski album. Szóstka.

PS: Pewnie zauważyliście, że artykule nie poruszyłem kwestii tekstowej. Po pierwsze, dla mnie D'Angelo mógłby równie dobrze śpiewać sobie "la, la, la", a płyta nadal byłaby klasykiem. W drugiej recenzji Marcina akcent będzie położony bardziej na warstwie lirycznej. Ciężko wyczerpać temat tej płyty, więc postanowiliśmy się trochę podzielić.

[[{"type":"media","view_mode":"media_large","fid":"20993","attributes":{"alt":"","class":"media-image"}}]]

Tak w nasze ręce trafiła płyta, wykańczana i dopieszczana "na wariata" w wielu całonocnych sesjach studyjnych, która dla samego artysty stała się okazją do zabrania głosu w tych trudnych czasach, jego manifestem na miarę nieśmiertelnego "What’s Going On" Marvina Gaye'a. Czy jednak rzeczywiście tak jest?

I tak, i nie. "Black Messiah" to bowiem nie krążek stuprocentowo skupiony na politycznych turbulencjach, przejawiających się w społeczeństwie i zachowaniu służb państwowych oznakach rasizmu czy ubolewający nad stanem człowieczeństwa w roku 2014. Owszem, wszystkie te elementy znajdziemy, odszyfrowując teksty 12 kawałków na nim zawartych, ale to tylko część tego, co gra w duszy Michaelowi Eugene Archerowi. Trzeci album w dorobku członka Soulquarians nie jest aż tak przeładowany świadomym przekazem jak wspomniane wiekopomne, sztandarowe dzieło Marvina, ani tak ciężki jak chociażby analizujące dogłębnie współczesną Amerykę i wszelkie aspekty jej historii "Food & Liquor II: The Great American Rap Album" Lupe Fiasco. To wybuchowa mikstura społecznej wrażliwości artysty i emocjonalna podróż śladem jego najskrytszych, przyziemnych pragnień.Z jednej strony bohater naświetla więc niesprawiedliwości tego świata, jednocześnie starając się podnieść na duchu przeciętnego, zdołowanego szarą codziennością człowieka, a z drugiej przeżywa nieuniknione wzloty i upadki miłosnej rozgrywki, raz uskuteczniając wysublimowany pimpin’ w "Sugah Daddy", a raz żałując, że nigdy nie zdobędzie dziewczyny swoich marzeń w kapitalnym "Another Life".

W trakcie 56 minut analogowej uczty dostajemy zatem zarówno okraszone fragmentami wypowiedzi liderów Czarnych Panter Freda Hamptona i Khalida Abdula Muhammada, nakreślające różnicę między tchórzem a żołnierzem, wwiercające w fotel potężnym, hipnotyzującym basem "1000 Deaths", jak i subtelnie stąpające, romantyczne "Really Love", wykorzystujące sampel z Curtisa Mayfielda. Najlepiej tę dychotomię ukazuje kontrast między najbardziej odważnym i politycznym trackiem na płycie "The Charade" i następującym po nim swawolnym, flirciarskim "Sugah Daddy". "The Charade" to idealny przykład całego geniuszu i zarazem niepowtarzalnego, jedynego w swoim rodzaju podejścia wokalisty. Słuchając jednym uchem, nie próbując rozgryźć znaczenia zlewających się ze sobą, jakby niedbale, a zarazem z mistrzowskim wyczuciem "wymamrotanych" pod nosem słów, stwierdzimy, że to po prostu kolejny wyluzowany, chilloutowy track… BŁĄD - ten chwytliwy, z pozoru łagodny utwór mówi bowiem o walce o prawa Afro-Amerykanów, aktywistach i liderach czarnej społeczności, którzy stracili życie z rąk opresyjnej, rasistowskiej władzy i przyrównuje wydarzenia z lat 60. do tych z dnia dzisiejszego. Niesamowicie poetycki tekst, zepchnięty niestety w obliczu gitar, pięknej linii basu i skocznej perkusji na drugi plan mówi m.in. o "czołganiu się przez strukturalny labirynt", "brnięciu przez kłamstwa" czy "poniżeniu tak głośnym, że nie słychać już naszego płaczu". Gorzki, momentami wywołujący wrażenie defetyzmu, ale zarazem zapewniający And we’ll march on i wskazujący światełko w tunelu, podobnie do ósmego na płycie "Prayer" (But you got to pray all the way till you get on, I believe that some day we will rise).

D'Angelo na "Black Messiah" ukazuje nam swoje prawdziwe oblicze.To niezmiernie wrażliwy artysta, walczący ze swoimi słabościami (Lord, keep me away from temptation), ubolewający nad kierunkiem, w którym zmierza świat (Destinies crippled and thrown about on the floor, when we're waging war) ipróbujący odnaleźć w całym tym zamieszaniu spokój ducha i miłość (All this confusion around me, give me peace, I believe that love…). To 40-letni facet, pragnący pisać istotne teksty odpowiadające na wyzwania dnia dzisiejszego, a zarazem tęskniący za beztroskimi latami dzieciństwa w Richmond w "Back To The Future". To człowiek, który przeszedł w życiu naprawdę wiele, był na szczycie i na dnie, i tak jak każdy z nas, czasem potrzebuje oparcia i bratniej duszy. Nie zapominajmy w końcu, że to gość, który zdecydował usunąć się kompletnie w cień po tym, jak przebiegła marketingowa zagrywka wytwórni w postaci słynnego, półnagiego klipu do "Untitled (How Does It Feel)" skutecznie zrobiła z niego symbol seksu dla śliniących się do telewizora fanek.

Ograniczanie twórczości D'Angelo do serii pościelówek i wrzucanie go do jakiejkolwiek szufladki byłoby zatem ogromną niesprawiedliwością – tak samo jak pomijanie przesłania, które chciał przekazać nam w grudniu ubiegłego roku. Nad tym albumem można by się rozpływać w zachwytach jeszcze długo, opisując szczegół po szczególe niesamowite, organiczne brzmienie, uzyskane bez użycia komputerów, a zapisane na 200 rolkach taśmy nagraniowej, ale to zrobił już chyba każdy recenzent, który wziął to CD na warsztat. "Black Messiah" to płyta złożona, wielowarstwowa, wymagająca cierpliwości i skrywająca wiele smaczków oraz "pereł" ukrytych gdzieś w oceanie dźwięków. Ba, nawet tytułu nie można tu brać dosłownie – sam artysta pisze, że pod żadnym pozorem nie nazywa siebie Czarnym Mesjaszem, a pojęcie to odnosi się do całego świata i określa ideę, do której wszyscy powinniśmy dążyć. Nie każdy utwór na tym albumie ma zabarwienie polityczne (choć wiele ma), ale nadanie mu tytyłu Black Messiah tworzy płaszczyznę, gdzie te kawałki będą mogły żyć pełnią życia – i nawet jeśli cały koncept Mesjasza uznamy za lekko naciągany, to z tym ostatnim stwierdzeniem muzyka nie da się nie zgodzić. Te utwory, niosące w sobie kolosalną dawkę emocji, szczerej pasji i słusznie celebrowane, będą żyć przez lata. I nawet jeśli D'Angelo znów postanowi udać się na wieloletni "urlop" od muzycznego biznesu (Oby nie!), to będzie do czego wracać. Piątka z plusem.

Pod spodem wspomniane w recenzji numery "Another Life" i "The Charade".

W pierwszej recenzji albumu Daniel skupił się bardziej na warstwie muzycznej.

[[{"type":"media","view_mode":"media_large","fid":"20992","attributes":{"alt":"","class":"media-image"}}]]

[[{"type":"media","view_mode":"media_large","fid":"20993","attributes":{"alt":"","class":"media-image"}}]]