Nie było go, prywatne sprawy nie pozwoliły mu załapać się na lata mocnej ofensywny polskiego rapu w mediach. Może wydawać się, że te najważniejsze lata przespał, czy pompowany balonik nie pękł za mocno? Obie płyty z Eljotem pozostawiały pewien niedosyt, a przez osobiste niedopowiedzenia, nigdy nie dostaliśmy świetnej na papierze płyty z Bonsonem. W 2017 wydawało się, że ludzie nieco o Planecie zapomnieli. Na szczęście dotychczasowe single, które zapowiadają „Flashback” rozwiewają te wątpliwości. Ludzie czekają, nie zapomnieli.

„Prolog” zwiastuje niepokój. „Kto mi tu puka do drzwi?” - pyta retorycznie gospodarz, by po raz pierwszy uderzyć w pełnym metafor „Avada Kedavra”. Fani Harrego Pottera będą usatysfakcjonowani, numer naszpikowany jest odniesieniami do najbardziej kasowej serii J.K. Rowling. Wali po twarzy raz po raz, udowadniając przy tym, kto w tym kraju jest królem kreowania klimatu. Niski wokal połączony z niezwykle klimatycznym podkładem Uraza przeniesie was w świat, gdzie „małe dzieci dawno śpią”. Płyta zaczyna się z wysokiego C, co potwierdza „Czekaj, niech leci”, gdzie gospodarza wspiera OlaMaKota, która dodała temu numerowi pewnej lekkości. Gitarowe wstawki, pianinko – pierwotnie myślałem, że to nikt inny jak Eljot, a tu proszę – Edys idealnie odnalazł się w klasycznym stylu „starego Planeta”. To początek rozliczeń gospodarza. Linijki gorzkie, pełne szczerości. Podmiot liryczny jawi się jako zmęczony, gotowy do spowiedzi. Sinusoida znów ruszyła w górę, a narracyjny styl pisania Planeta pozostał niezmienny. „Pan Bóg jest wkurwiony” to niesamowicie wyniosły w odbiorze utwór. Foux potwierdza, że zna się na rzeczy, jest czołowym producentem w kraju, a chemia na linii raper-producent w tym przypadku to przykład podręcznikowy. Zresztą, ten numer to idealne podsumowanie pierwszej części płyty, pełnej wyrazistych podkładów, mocnych linijek i najlepszej z możliwych ekspresji. Planet wyprowadza ciosy, a słuchacz stoi w bezruchu. I kiedy wydaje się, że masz do czynienia z płytą idealną, powolutku zaczyna się coś psuć...

O ile mniej więcej do „Hide'n'seek” Planet pełny jest energii i płyta kopie w mordę, to im dalej w las, tym wszystko jakoś staje się bardziej stonowane. W „List do ciebie” doskonale to rozumiem, to niezwykle osobisty utwór, który ma pozostawić po sobie ślad. „Nie pytaj o kumpli” to akurat najmniej lubiany przeze mnie numer, który zwiastuje początek części płyty, która zlewa się w całość. Kiedy słucham tej części, nawet nie potrafię rozgraniczyć który utwór jest który, wszystko zdaje się być jednostajne, a nawet flow gospodarza zdaje się to potwierdzać. I tak, szeroko otwarte usta z początku płyty, powoli zdają się zamykać. I nie uratuje tego nawet naprawdę mocne „Lucille” na koniec, gdzie świetnie gospodarza wsparł Toster, a wcale nie ustępuje mu Siwuzi. Usta mi się zamknęły, jest mi nieco smutno. I nie dlatego, że Planet nie wspiął się na wyżyny zdolności lirycznych. Temu nie zaprzeczam. Planet ANM to nadal czołowy tekściarz w kraju, a idący w parze z nim charakterystyczny wokal powoduje, że raper to świetny narrator w tym pełnym emocji albumie. Gdzieś w połowie łapie jednak małą zadyszkę, tak bardzo lubiana przeze mnie charyzma gdzieś ucieka, by wrócić – zamykając album. I strasznie mi smutno, że na główny album nie wszedł „Partyzant”, numer który zapętlałem już naprawdę długo, jeszcze bez aranżu i mixu. Takiego utworu w polskim rapie nie słyszałem, jest wyrazisty, jeden z najlepszych jaki kiedykolwiek nagrał raper urodzony w Kamieniu Pomorskim. Czy wyróżniłbym jeszcze coś z dodatkowej płyty? Chyba „Struny”. Kompletnie „nie-planetowy” styl, gdzie o dziwo, Planet odnalazł się naprawdę dobrze. Szanuję za produkcje, panie Planecie, szanuję pomoc przy tym, panie Foux.

„Flashback” to niejako rozliczenie, otwiera nam oczy na nowe sprawy. Już wiadomo, dlaczego Planet tak długo milczał. Czy gdyby poszedł za ciosem, to tak brzmiałby jego trzeci legal? Nie sądzę. „Flashback” to zamknięte w 18 utworach, trzy lata życia rapera, jego porażki i zwycięstwa. Tak samo jak życie bywa sinusoidą, tak jest również przy okazji tej płyty. Kurczę, na początku dostałem kilka solidnych „bomb” i nie mogłem się pozbierać, a w euforii już zapisywałem „Flashback” w tabelce z innymi wybitnymi płytami. Końcówka jednak zabiła ten efekt, mogłem przeczekać te kilka rund, dojść do siebie i nie dać się znokautować świetnym poziomem. To nadal dobry album, daleko jest mu jednak do „Pasu Oriona”, czy „Universum”. Mimo to, cieszy mnie ten powrót, nie wybaczę jednak tego „Partyzanta”! W obecnych czasach, poziom jaki zaprezentował nam tutaj Planet ANM, to nadal nieco wyżej niż średnia krajowa, a patrząc na to, jakie krążki lądują na OliSie, będę rozczarowany jeśli nie stanie się tak z reprezentantem Aptaun Records. Szkolna czwórka z minusem? Gdyby to było EP, bez zastanowienia zaliczyłbym do czołówki roku, tak – pozostał mały niedosyt, ale wiem, że Planet jeszcze nieraz mnie zaskoczy.

Tracklista:

1. INTRO
2. DOKTOR MAJK
3. DWA CALE OD ŚMIERCI (gramofony DJ Krótki)
4. PAN POSPINANY
5. CHWALISZ SIĘ CZY ŻALISZ? (gramofony: Pan Zimna Łapa)
6. JAK CLARK KENT, JAK BRUCE WAYNE (gramofony: DJ Noriz)
7. REINKARNACJA (gramofony DJ Krótki)
8. NOSTRADAMUS (feat. PELSON gramofony: DJ Noriz)
9. CHCĘ CZEGOŚ WIĘCEJ 2 (feat. BAZI, OXON, KOJOT)
10. ADRENALINA
11. WYJAŚNIJMY TO
12. WSZYSCY JESTEŚMY MARTWI (feat. PATOKALIPSA: PENX, DELEKTA, ERIPE, ZYGSON, ESZET)
13. PSYCHODELA (SHOW MUSI TRWAĆ)
14. NADEJDZIE DZIEŃ (feat. SŁOŃ, ERIPE)
15. 12 MAŁP
16. APTAUN BEJBI
17. DOKTOR MAJK Remix

Zresztą wspomniany dubstep to nie jest wcale pierwszorzędna kwestia w przypadku muzyki na "Letarg/Przebudzenie". Mamy tu przede wszystkim do czynienia z bitmejkerem o dużym wyczuciu, świadomości brzmienia i różnorodnym podejściu do bitów. To nie jest byle jaki newschool (nawet Żyt nawija, że jest tutaj tak newschoolowy, że nawet Tet nie wie o co chodzi), produkcjom EnZU daleko do ślepej kalki z nowoszkolnych szablonów, nachalności i plastiku, a każdy numer zazwyczaj zaciekawia czym innym: czy to klasyczną, ale zaaranżowaną jakby nowocześniej prostotą "Letargu", czy to soczystą perkusją stanowiącą bazę "Żyta Tostera 2" i industrialną gitarą w refrenie, 'kosmicznym' klimatem "Avatara", bądź umiejętnie budowaną kompozycją sześciominutowego "Nieśmiertelnego". Te dubstepowe wiertary, czy też 8-bitowe wtręty zazwyczaj świdrują gdzieś na drugim planie (z wyjątkiem "Johna Doe"), ubarwiając podkład. Fantastycznie wykorzystany został sampel w "Kiedy nie gramy", zaś taki "Ostatni Ronin" to prawdziwy dziki masakrator #Cira. Ze wszystkich tracków najszybciej wpada w ucho "Hangover" – najoczywistszy singiel na płycie. Przed tym projektem EnZU nie był praktycznie w ogóle znany w środowisku, jednak teraz powinno się to jak najszybciej zmienić. Robota jaką wykonał nie daje podstaw do zarzutów – tu po prostu wszystko gra.

Żeby doszło do takiego zwrotu w podejściu do muzyki, o którym sam Żyt mówi, że kiedyś było ono "hermetyczne, złe", raper musiał na pewien czas zapaść w letarg. Stąd tytuł płyty, która stanowi z kolei "przebudzenie" i kolejny progres w karierze. Już na poprzedniej płycie, która w stosunku do pierwszego nielegala stanowiła kolosalny postęp, pod względem warsztatowym nie było za bardzo do czego się przyczepić, a obecnie słyszymy jedynie doszlifowaną stylówkę, którą owszem – można lubić lub nie, jednak nie ma przypadku, że jedynymi gośćmi na albumie są Pyskaty i VNM. Toster mierzy wysoko i czarno na białym widać, że z takim flow i mocno technicznym rapem do czołówki już niewiele mu brakuje, mimo że wciąż tkwi w podziemiu i w wielu utworach słychać tę samą gorycz z tego powodu, co na "5MPP". "Letarg/Przebudzenie" pragnie jednak ostatecznego pogrzebania tamtej płyty (o czym nam mówi okładka) i rozpoczęcia nowej muzycznej drogi. Osobiście wolę u rapera takie linijki jak "raperzy zdjęli już baggy, teraz chcąc być swag / i chcieli byś czarni a są kurwa ciemni", niż te skądinąd niezłe hashtagi, ale co zrobić – ducha czasu nie zatrzymasz.

To co lubię u Marcina, to oczywiście kawałki konceptualne. I tak jak bonsonowi "Goście, Goście" zdradzają branżowo-melanżowe kulisy odrobinę bardziej wykraczając ponad wytarte ogólniki o pękniętych flaszkach, tak "Kiedy nie gramy" pokazuje od kuchni, jak z perspektywy młodego rapera wygląda organizacja rapowych koncertów. Jest to obraz słodko-gorzki, który dopełnia rewelacyjny, pogodny (mimo wszystko) refren i tworzy z niego... koncertowy banger. Świetny numer, tak jak "Kompleks", w którym suwalczanin w swoim ciętym stylu rozprawia się z wszelkimi rapowymi ekstremizmami. Podczas gdy w najlepsze trwa moda na nazywanie tracków imionami i nazwiskami różnej maści osobistości, Marcin bierze sobie na warsztat... Johna Doe. Ciekawie wypadają również dwa storytellingi – "Hangover" i "Nieśmiertelny", które są jak dla mnie, obok "Ronina", najmocniejszymi punktami krążka, zwłaszcza że zestawiając je obok siebie, odnaleźć można pewien smaczek i ciekawą wzajemną relację, ale to już pozostawiam słuchaczom.

Na sam koniec tracklistę nieźle uzupełnia jeszcze "Patrz na mnie" z Dannym na bicie Bejotki i wychodzi na to, że mamy album... bezbłędny. Album, który poziomem bitów EnZU, jak i skillsów Tostera ewidentnie wybija się ponad tegoroczną szarzyznę polskich wydawnictw, o całym krajowym drugim obiegu nie wspominając. Piątka.

TRACKLISTA:

1. Pas Oriona
2. Spal moje zdjęcia
3. Chiroptera
4. Nie odchodzę (gościnnie Bonson, Ekonom)
5. Panie
6. Nie rozmawiaj z duchami (gościnnie Bogu Bogdan, Quebonafide)
7. Tańcząc w ciemnościach
8. Potrafię latać (gościnnie Rahim)
9. Potrzebuję tego
10. Gdy opadnie popiół (gościnnie Devoice)
11. Lucid dream (gościnnie Dj Krug)
12. 96
13. Wyżej
Bonus
14. Spal moje zdjęcia remix (gościnnie ZdunO)
15. Ku rozwidleniu rzeki (prod. Matek)
16. Lot nad kukułczym gniazdem ( prod. Foux)

Aptaun Support to inicjatywa zrzeszająca utalentowanych i pełnych pasji artystów poruszających się w ramach różnych elementów hip-hopu – nie tylko raperów, ale również dj'i i producentów.

Aptaun Support to zrzeszona wokół Aptaun Records oraz Aptaun'Clothing'Elite grupa ludzi, którzy z uwagi na swoją zaraźliwą zajawkę i zauważalne skillsy zasłużyli na nasze wsparcie promocyjne.

Aptaun Support to znak jakości "AS", który chcemy dać, nie pojawiającym się dotąd zbyt często w świadomości słuchaczy underground'owego rapu, artystom zasługującym na to by sprawdzić ich dokonania. To kredyt zaufania i wsparcie w dalszej działalności.

Aptaun Support to ludzie z potencjałem i wolą jego rozwijania, starający się podkreślać swą kreatywność i styl. Brakuje im tylko jednego. Zasłużonego miejsca w Waszej świadomości. Ale to już nasza działka …
 
Akcja Aptaun Support 2 to inicjatywa, którą, podobnie jak AS1, podzielimy na 2 etapy:
 
- ETAP I – to przedstawienie naszych AS'ów – czyli artystów, których poczynania śledziliśmy już od jakiegoś czasu, a którzy przykuli naszą uwagę na tyle byśmy byli przekonani, że nasze wsparcie im się zwyczajnie należy. Już od 25.12.2012r. aż do 30.12.2012r za pośrednictwem naszej oficjalnej strony www.aptaun.pl będziemy prezentować Wam sylwetki osób, które wybraliśmy i które będą od tej chwili pod naszą stałą obserwacją, której efekty będziemy Wam na bieżąco relacjonować. Przypominamy, iż to właśnie na www.aptaun.pl – Aptaun Support i w/w artyści będą mieli swoje stałe miejsce, w którym będziecie mogli znaleźć m.in. ich: bio, dyskografię czy też informacje pozwalające się z nimi skontaktować.
 
- ETAP II – to część konkursowa, której spodziewajcie się już na początku 2013r.. W jej ramach damy Wam możliwość dołączenia do naszych „etatowych” AS'ów we wspólnym utworze. Tym razem niestety, z uwagi na bardzo nikłe zainteresowanie w zeszłym roku, postanowiliśmy ograniczyć etap konkursowy jedynie do mc's, dj'ów i producentów, kosztem beatboxerów. Ktos wie, jeśli odzew ze strony tychże będzie spory, być może w przyszłym roku przywrócimy ich do rywalizacji. Więcej dowiecie się już po zakończeniu I Etapu. Chyba nie musimy zachęcać Was do udziału w części konkursowej – przykłady zeszłorocznych AS'ów, których wspieraliśmy przy wypuszczaniu ich solowych materiałów, powinny Wam uzmysłowić, że warto…

Pierwszym ujawnionym asem jest ENSON.

Ale zaraz zaraz, jedną chwileczkę: czy nie jesteśmy aby zbyt surowi? Czy nie powinniśmy na to trzęsienie ziemi poczekać troszkę cierpliwiej? Może by tak spróbować zaufać członkom gwardii Pyskatego, ewentualnie po prostu dać sobie spokój z wygórowanymi oczekiwaniami? Bo wreszcie, czy Przemysław ze Stalowej Woli jest typem gracza, który by kiedykolwiek odstawił kichę?

Kiedy tylko usłyszałem singlową „Fatamorganę” pomyślałem sobie: „oho! zaczęło się”. Każdy raper wstępując w szeregi wytwórni na "A" daje się w moment przekabacić. Podziemna bezczelność, bezkompromisowość, czasami nawet bitewny charakter – eee tam! Po raz kolejny zapomnijcie o tym! Czas na pozytywny przekaz. Akurat w przypadku Przemka „złagodnienie” następujące wraz wejściem na legal mogło niepokoić najmocniej, ale ostatecznie… nie jest to aż tak duży szok, jaki u niektórych wzbudził drugi legal Te-Trisa. Na „ZMDG” znajdzie się i trochę braggadocio, i jakiś imprezowy numer, ale przede wszystkim – jakżeby inaczej – wciąż mamy tu do czynienia z tym chorobliwym, przemkowym przywiązaniem do formy. Pod tym względem raper postawił kolejny krok w kierunku osiągnięcia absolutnej technicznej perfekcji. Może to i zabija czasem tę płynność, spontaniczność w nawijce, jednak rozpisując zwrotki na kartkę nie tylko zrzeszeni w fanclubach podwójnych i potrójnych rymów będą pod wrażeniem, to mogę zagwarantować. Zwłaszcza że sensu i treści płyta ani na moment nie traci.

No bo czy afirmacja życia jest czymś, za co mielibyśmy artystę potępiać? Czy teksty manifestujące koniec z bezsensownym chlaniem (choć z samym chlaniem już nie), wzięcie życia w swoje ręce i radość z codzienności miałyby być czymś tak strasznym? Czy polski słuchacz karmi się tylko smęceniem i tanim efekciarstwem? Otóż potrzeba też czasem trochę ładnych, pozytywnych treści, a to zapewniają takie numery, jak „Dżus”, wspomniana „Fatamorgana”, czy „Dzień z mojego życia”. Całkiem nieźle wypada „Buc” – fajny, zabawny storytelling, udanie próbujący też być numerem… uniwersalnym. Ktoś by w końcu zapytał: „co z tymi panczami?” Jasne, mamy parę mocnych, choć zdarzają się też i suchary. Nie w nich tkwi sens życia rapera i dobrze, że nawet taki PeeRZet jest tego świadom. Bo jako że to album nagrany z miłości do gry (choć paru graczom obowiązkowo dostać się musiało), to chyba właśnie ta pasja, chęć brania i dawania z gry wszystkiego co najlepsze, okazuje się największym atutem Przemka. Do wykształcanej sukcesywnie grupy docelowej Aptaunu, jak i do starych fanów rapera nowa płyta powinna trafić, nawet mimo pojawiającej się czasem wątpliwości, czy aby tekst: „zbiór banalnych prawd na suchych podwójnych” nie bywał tu przypadkiem autodissem.

Bity na „ZMDG” są porządne, bujają jak trzeba i w klasycznej stylistyce sprawdzają się, choć po pierwszym singlu i występie na „Prosto Przed Siebie” Miuosha można było więcej oczekiwać od TMK – czołowego producenta projektu. Jego bity, choć dobre, w pewnym momencie zaczynają odrobinę nużyć swoim topornym schematyzmem, przez co legalny debiut Przemysława muzycznie niczym nie zaskakuje, nie jest rzeczą spektakularną. Ot, solidne, samplowe rzemieślnictwo. Gorzej się dzieje, kiedy producent bierze się za klawisze i zaprzepaszcza pomysł na czołowy koncertowy banger ekipy Hipocentrum (i już tak nie szkodzi brak zwrotki Oxona) – wtedy wolimy, żeby lepiej wrócił do sampli. Momenty odświeżenia zapewnia Donatan, najlepiej zaś (w stylistyce TMK) wypadają dwa podkłady od Tyno. O rapowych gościach ciężko powiedzieć coś więcej poza tym, że… są. Zwłaszcza VNM przemyka jakoś tak niezauważenie, kiedy przecież zdążyliśmy się już przyzwyczaić do jego wysokiej formy na gościnkach.

„To powstało z miłości do gry, jak każdy klasyk.” Nie wątpię, lecz „Z Miłości Do Gry” klasykiem raczej nie będzie, mimo że w wielu aspektach znajduje swoją siłę. No ale podobno „zasada cierpliwości” się opłaca. Póki co czwórka.