Dziś na platformach streamingowych pojawił się pierwszy od 20 lat utwór Wzgórza Ya-Pa 3 zatytułowany "Park", w którym możemy usłyszeć Borixona, Wojtasa oraz zmarłego dwa lata temu Radoskóra. Za produkcję odpowiada DJ Eprom.

Nie wiadomo na razie czy singel promuje nowy album czy jest to zapowiedź czegoś zupełnie innego.

Przypomnijmy, że Wzgórze wraz z Liroyem wystąpi za tydzień na The Legend Festival - z tej okazji ostatnio wspólnie udali się na klasyczne kieleckie miejscówki.

Zasadnicza różnica między początkami nadwiślańskiego hip-hopu a amerykańskiej kolebki wynika głównie z realiów, które zastała młodzież między Bugiem a Odrą w porównaniu do pionierów z lat 70. na Bronxie. Rozrywkowy charakter pierwszych imprez Kool Herca nie znalazł odzwierciedlenia na PRL-owskim poletku, które nie miało czasu na ewolucję i stopniowe przechodzenie z dyskotekowych piwnic na ulicę, by przekazać jakąś wiadomość. Można się spierać, kto zapoczątkował polski hip-hop, ale to bez sensu. Najważniejsze w tym tekście jest, że lata 90. były dla Polaków czasem niezwykle istotnych zmian samorządowych, społecznych i mentalnych.

Oblicze zmian

Dostosowanie się do nowej, demokratycznej rzeczywistości, nie było łatwe. W 1995 roku upust swoim emocjom dał Liroy m.in. w Ślebodzie z kultowego Alboomu. To właśnie nasza Polska, nowa Rzeczpospolita/Coraz bardziej podzielona, coraz bardziej rozbita ­ wersy będące niejako refrenem, nie kryją charakteru utworu. Co więcej, nie pozostawiają wątpliwości, jak krytyczny obraz Rzeczpospolitej maluje nam Piotr Marzec A.D. 1995. W sukurs Scyzorykowi przychodzi Wzgórze YA-PA 3, którzy w tym samym roku wydali utwór Po prostu życie, w którym opowiadają niemal o tych samych problemach, wywołując do tablicy ówczesnego prezydenta - Lecha Wałęsę. 16 lat po Po prostu życie, Peja zwrócił się bezpośrednio do Prezesa Rady Ministrów, Donalda Tuska, w Dzieciach Gorszego Boga ­ utworze, w którym poznaniak bez cienia sympatii skomentował sytuację społeczno-polityczną w Polsce.

Wyrazem społecznej frustracji jest także jeden z najznamienitszych polskich storytellingów, czyli 28.09.97 Molesty z debiutanckiego Skandalu. Pomijając zamiary ekipy z warszawskiego Ursynowa, dwudziesty ósmy dzień wrześniowy jest jawnym protestem wobec policji i jej brutalności. To na pewno bardziej przystępny utwór niż chociażby 997Slums Attack; Wilku z Włodim opowiedzieli historię, która rzeczywiście miała miejsce i nie ograniczyli się jedynie do ogólników i wyrażenia swojej nienawiści.

Szara rzeczywistość

Biorąc na tapet Kochana Polsko,pierwsze co przychodzi do głowy w 2021 roku, to że 22-letni O.S.T.R. wykazał się olbrzymią dozą dojrzałości. Niezwykle gorzka pigułka przez wiele lat nie dawała się przełknąć, a utwór z Tabasko pojawiał się w wielu różnych kontekstach. Pełne zwątpienia i frustracji spostrzeżenia łodzianina skupiały się na korupcji, poczuciu beznadziejności i ­ mimo wszystko ­ nadziei na lepsze jutro. Podobnie jak Kochana Polsko Ostrego, miana społecznego klasyka doczekał się Eldo z 6 lat później wydanym Nie pytaj o nią, gdzie bezpośredniość zastąpiła metaforyka, a złość niemal namacalny patos, z którym raper deklaruje miłość ojczyźnie.

Mówić o sprawach istotnych społecznie to jedno, ale mówić w sposób interesujący, to całkiem trudna sztuka. Bez wątpienia przykładem świeci Łona, który nigdy nie stronił od tematów trudnych i istotnych. 1 maja 2004 roku na mocy Traktatu Akcesyjnego, Polska dołączyła do Unii Europejskiej. 20 maja tego samego roku premierę miał album Nic dziwnego, a wraz z nim utwór A dokąd to? ­ metaforyczne ujęcie Polski i UE jako autobusów o różnym stanie technicznym. Mimo 17 lat od premiery, koncepcja nadal budzi uznanie.

Polski hip-hop nigdy nie stronił od używek wszelkiego rodzaju i stosunkowo często ich temat pojawia się w twórczości zarówno młodych, jak i starszych raperów. Pijackie hymny pokroju Drin za drinem, Pijany bankrut białostockiej Fabuły czy My lubimy się najebaćBez Cenzury to jedne z wielu tytułów, które można przytoczyć. Niektórzy jednak podeszli do tematu zwracając uwagę na problem, jaki niesie ze sobą alkohol: Rychu Peja z Pozwól mi żyć, twórczość KęKę od Nowych rzeczy, Szósty zmysłPezeta. Problem alkoholizmu w Polsce to jedna z najpowszechniejszych chorób okresu PRL, która odcisnęła piętno na kolejnych pokoleniach niezwykle mocno. Nie bez powodu wersy Kaplińskiego W tym kraju piszesz, gdy się cieszysz/Pijesz, gdy jesteś smutny/Ludzie zamienili miłość do życia w miłość do wódki mają tak uniwersalny charakter.

Młodzi gniewni

Wydarzenia z ostatniego roku przypomniały opinii publicznej, że głos środowiska hip-hopowego może być naprawdę donośny. Wcześniej wspomniane Patointeligencja, Polskie Tango i Patoreakcja to jedynie wierzchołek góry lodowej. Wydany w drugiej połowie marca Dedykuj KitDGE osiągnął na YouTube blisko 600 tys. wyświetleń. Ośmiogwiazdkowy S*urwielSzpaka ­ 6,2 mln, a pacyfistyczno-anarchistyczny asthma zyskał popularność dzięki centrali, a swoje poglądy manifestuje nadal, co przyniosło skutek w postaci kontraktu z Def Jam Recordings Poland; podobny rozwój wypadków spotkał Bażanta, który wypada niezwykle świadomie w swojej twórczości ­ wystarczy spojrzeć na Nic dobrego o Polsce. Także tegoroczny główny singiel Młodych Wilków 8Gdy zapada zmrok wyszedł ze schematu bragga i oparł się o osobiste emocje, a część raperów nie unikała mocnych politycznych sądów.

Hip-hop od początku był narzędziem do wyrażenia emocji i myśli, niezależnie od ich pochodzenia; hedonistyczne wygrywanie życia było i będzie obecne, ale zawsze znajdzie się twórca, którego celem jest komentarz rzeczywistości. Zwłaszcza w burzliwym okresie. Naiwna próba zrównania tych form z bezwartościowym zlepkiem wulgaryzmów mija się z celem i świadczy o ignorancji, nie wyższości intelektualnej lub większej dojrzałości.

Sporo do powiedzenia w tej kwestii ma z pewnością Arkadiusz Deliś - założyciel i właściciel kultowej wytwórni T1-Teraz, wydawca takich albumów jak "Na Legalu" Peji, "Światła Miasta" Grammatika czy "Muzyka Klasyczna" Pezeta i Noona. W najnowszym wywiadzie, przeprowadzonym przez Misztala z Dustyroom.pl wspomina on after-party po koncercie premierowym "Trzy" Wzgórza Ya Pa 3, w którym uczestniczyli też członkowie Molesty czy Zip Składu...

"Pamiętam after party, które zrobiłem po koncercie promocyjnym płyty „Trzy” (śmiech). Kozak [Krzysztof, szef RRX i wydawca płyty - przyp. MN] jakby przeczuwając co się będzie działo wolał profilaktycznie w tym nie uczestniczyć i pojechał do żony zostawiając mi wszystko na głowie. After odbył się na ulicy Elektoralnej, gdzie Krzysiek wynajmował dwa pokoje. Przewinęło się tam mnóstwo osób – między innymi Molesta i Zipy. Po 10 minutach miałem dosyć – jedno słowo pasowałoby tu idealnie – szarańcza. Nagle zjawiło się chyba z 50 osób i co minutę dzwonił domofon, że są następni. Opiszę kiedyś co wydarzyło się ze szczegółami, ale uwierz – trudno mnie czymś zaskoczyć a tu…działy się rzeczy z pogranicza hard porno i totalnej libacji. Było to, chyba, najdłuższe 45 minut w moim życiu, bo tyle trwała impreza (śmiech).

W pewnym momencie podszedłem do Wojtasa i dialog wyglądał tak: „ja stąd zaraz wychodzę”, na co Wojtas: „świetnie Arku, jest zajebisty melanż, dzięki za miejscówkę i alko”. Dodałem tylko: „dobrze, ale ja tutaj przychodzę jutro rano, podliczamy straty, bo na pewno jakieś będą, sądząc po ekspresji wszystkich tutaj zgromadzonych i rozliczymy się z Waszego honorarium za płytę”. Wiadomo jaka była reakcja Wojtasa: „nie, no nie!!!”. Mówię do niego: „masz do wyboru, daję Wam wszystkim 20 minut na wyjście i przenosicie się z melanżem w inne miejsce, albo ja wychodzę”. Oczywiście bardzo szybko wszyscy się zmyli pozostawiając pobojowisko. To była naprawdę bardzo hardkorowa impreza, na której notabene Sokół puszczał swoje rzeczy z „jamnika”. Tak…faktycznie – to było najdłuższe 45 minut w moim życiu (śmiech)." - opowiada Deliś. Cały wywiad sprawdzicie tutaj.