Biorąc pod uwagę jaki hype wytworzył się na jego muzykę między 2011 a 2013 rokiem, wydawałoby się, że Clams przegapił swój najlepszy moment na wydanie oficjalnego debiutu.Na "32 Levels" 29-latek zadbał jednak o to, aby jego brzmienie nie straciło daty ważności. Przede wszystkim słychać na tej płycie, że Clams Casino nie chciał pokazywać się wyłącznie ze strony, z której jest dobrze znany, ale też starał się pójść w klimaty alternatywnego r&b oraz dream popu, czyli rzeczy raczej dla niego nietypowych. Widać to również po bogatej liście gości, która zawiera jego stałych współpracowników (A$AP Rocky, Lil B, Vince Staples), a także mniej oczywiste kolaboracje np. Sam Dew, Kelly Zutrau, Kelela, czy znany z zespołu Future Islands wokalista Samuel T. Herring.

Fani newschoolowych, cloud rapowych klimatów nie powinni być zawiedzeni pierwszą połową albumu. Na przykład,  drugie na płycie "Be Somebody" z gościnnymi zwrotkami od Rocky'iego i Lil B brzmi niczym wyjęte prosto z "Live.Love.ASAP". Podobne brzmieniowo są numery "Witness" oraz "32 Levels", które zawierają to, co dla produkcji Clamsa Casino charakterystyczne - powolne tempo oraz eteryczny, hipnotyzujący klimat. Nieco różniącym się od nich numerem jest energetyczne "All Nite" z doskonałym Vincem Staples'em. Nie tylko jest to moim zdaniem najlepszy utwór na całej płycie, ale także mocny kandydat do czołówki najlepszych rapowych singli tego roku. Na pochwałę zasługują też utwory instrumentalne w postaci "Skull" oraz "Blast", które mogłyby być jednak trochę dłuższe, gdyż stoją na naprawdę wysokim poziomie.

Na swoim debiucie producent z New Jersey pokazuje, że jest artystą uniwersalnym i wszechstronnym. Dowodem na to jest druga połowa płyty, na której Clams odchodzi od charakterystycznego dla siebie brzmienia w kierunku bardziej melodyjnych, radiowych kompozycji. Nie da się jednak ukryć, że takie numery jak "Back to You", "Into the Fire" oraz "Breath Away" brzmią dosyć przewidywalnie i brakuje im cech, które sprawiają, że styl Casino jest tak rozpoznawalny i przyciągający uwagę. Oprócz tego, mam wrażenie, że numery te w pewien sposób burzą spójność albumu. Na przeciwnym biegunie znajduje się mroczne, pełne rozmachu "Ghost in a Kiss" z niezawodnym Samem T. Herringiem, którego mocny, barytonowy głos tworzy kontrast z mocarnym, trapowym bitem.

Biorąc pod uwagę umiejętności oraz poprzednie dokonania Clamsa Casino, "32 Levels" trochę mnie rozczarowało. Oczywiście, doceniam to, że 29-letni producent starał się, aby jego debiut nie był typowo rapową płytą producencką, jednakże te bardziej popowe numery nie są choćby w połowie tak ambitne i charakterystyczne, jak jego wcześniejsze kooperacje z A$APem Rocky'im, Vincem Staples'em, czy FKA Twigs. Dobra wiadomość jest jednak taka, że jak pokazują utwory pokroju "All Nite" oraz "Witness", Clams wciąż nie ma sobie równych jeśli chodzi o produkcję w cloud rapowej stylistyce. 4/6.

Autor prowadzi bloga https://pogadajmyomuzyce.blogspot.com/

Pytany o różnice między albumami Miller mówi, że "Blue Slide Park" było bardziej skoncentrowane na dorastaniu w Pittsburghu, a drugi krążek to już bardziej spojrzenie z perspektywy kalifornijskich luksusowych mieszkań i bycia gwiazdą show w MTV. Jednocześnie dużo w tym wspominek i retrospekcji. Mylą się ci, którzy widzieliby w "Watching Movies With The Sound Off" album celebrujący prosperity i traktujący jak większość mainstreamowych płyt o samochodach, pieniądzach, laskach i narkotykach. Nie sposób tych tematów pominąć rzecz jasna, ale to nie o nie tutaj chodzi. Mac Miller jest zbyt bystry na takie spłycanie swojej muzyki.

Po pierwszym przesłuchaniu nie miałem wątpliwości, że to album lepszy od debiutu i nie mam ich nadal. "Watching Movies With The Sound Off" to krążek na którym Mac z dzieciaka, któremu wszystko wolno zmienił się w dzieciaka, który zdał sobie sprawę, że to co osiągnął wcale nie jest tak piękne jak mu się wydawało. Amerykańscy recenzenci starają się mocno przekonać nas, że stał się piewcą postmodernistycznej filozofii i faktycznie da się znaleźć jej elementy w potwornie chaotycznym labiryncie skomplikowanych myśli kryjących się w tej młodej głowie. W "Red Dot Music" z Action Bronsonem nawija "It must be the drugs makes us thinking crazy shit" i płyta rzeczywiście sprawia wrażenie ciężkiego naroktycznego przelotu, podkreślonego jeszcze charakterem samej muzyki, która brzmi jak zestaw mocno trippujących kompozycji ładnie zgrywających się z tekstami.

Mac Miller ma bardzo duży zasób słownictwa i używa go świadomie, w taki sposób, że potwierdza swoją inteligencję. Przy tym wers "intelligent but we're going stupid" jest bardzo trafny. Miesza się tutaj depresja człowieka sukcesu ujęta w bardzo celnych refleksjach z zapisem hedonistycznych igraszek gówniarza, który z pomocą olbrzymiego hajsu zerwał się z łańcucha. Ma predyspozycje zarówno, żeby pisać takie linijki jak "if Mars is the farthest that man has set his target/ Then I don't know why I even started" czy "I'm nasty, I never shower, go sleep on a bed of flowers/ Not into this conversation, I've been in my head for hours" jak i zaplątać się w swoich myślach czy przelecieć zwrotkę z której w głowie nie zostaje nic. Idealnym reprezentantem lirycznej strony tego materiału jest "I Am What I Am (Killin' Time)", który pokazuje w pełni skomplikowaną osobowość rapera i jest chyba najlepszym trackiem na całym materiale.

Muzycznie jest ciekawie, różnorodnie i świeżo. Wers z singlowego "S.D.S." na bicie Flying Lotusa "All your songs are sixteen's and a hook/ We're here to reinvent music, it's time for the revolution" można traktować poważnie. Miller pasuje do współczesnych trendów, ale jednocześnie słychać, że jest poszukiwaczem. Materiał jest trochę jak kalejdoskop, ale nie rozjeżdża się na różne na strony, trzyma spójny klimat i tworzy ciekawą całość. Chwilami jednak bezsprzecznie muli, m.in. już na samym początku przy "Star Room" czy później przy "I'm Not Real" z Earlem Sweatshirtem (choć to akurat bardziej wina zblazowanego i spitchowanego w dół Millera niż bitu). Z drugiej strony mamy świeżość w czystej postaci jak np. "Avian", który swoją rytmiką rozmontowuje z miejsca, a refren dzięki prostej, ale naprawdę "nowej" perkusji robi robotę, aż miło. Wspomniany "S.D.S." też do schematycznych nie należy, a głębokie Casinowe motywy mieszają się tutaj z superbrzmieniem prosto z niezawodnego ID Labs w "Someone Like You". Do tego dochodzi bardzo dobrze zaśpiewane "Objects In The Mirror" Pharrella, które jest jednym z najlepszych lovesongów w amerykańskim rapie ostatnich lat. To nie koniec. Mamy klasyczny sztos Alchemista w rewelacyjnym "Red Dot Music", mały poradnik jak rapować na trapach w "Watching Movies" i jeden z moich faworytów - poświęcony zmarłemu ziomkowi "REMember" wyprodukowany przez gospodarza A.K.A. Larry Fishermana.

Niby ciężko się przy tej płycie nudzić z drugiej przez spowolnione bluntami i kodeiną flow nieraz łatwo zasnąć. Dodatkowo specyfiki psychoaktywne pojawiają się tutaj już nie jako sposób na zabawę, a raczej jako uśmierzacz bólu, co każe mojemu rozsądkowi martwić się o dalszy rozwój sytuacji młodego MC. Mac Miller zrobił naprawdę dobry album, może troszkę zbyt wkręcony w slow motion, ale zarazem niezwykle świeży, oryginalny i autorski. Zdecydowanie warto, dla mnie najmocniejsza pozycja z 18th June Trio - płyt które ukazały się tego dnia (oprócz Millera wydali wtedy J. Cole i Kanye West), zarazem nie pozbawiona wad. Bez wątpienia natomiast najlepsza w dorobku reprezentanta Pittsburgha i potwierdzająca jego artystyczny rozwój i olbrzymi potencjał - nie tylko muzyczny, ale też intelektualny, co w dzisiejszym mainstreamie z USA nie jest zbyt częste.

Nieźle, prawda? A to wszystko jeszcze przed wydaniem oficjalnego debiutu! Czy tuż po jego premierze A$AP wciąż może mówić o sobie: "jestem królem Midasem hip-hopu"?

Przyznam, że od dawna nie wyczekiwałem żadnego albumu tak intensywnie, jak to miało miejsce w przypadku "LongLiveA$AP". Rocky budował napięcie już od 2011 roku, czy to racząc nas świetnym darmowym albumem, czy wydając kompilacje A$AP Mob, czy wreszcie prezentując coraz to nowe utwory ze swojego oficjalnego debiutu: kolejno "Goldie", "Fuckin' Problems", "1 Train", a także tytułowe "LongLiveA$AP". I cóż to były za utwory! Ten pierwszy, producenckie cacuszko od Hit-Boya, czarował muzycznym przepychem, definiował coś, co za Oceanem nazywają luxury rapem, i błyszczałby nawet na "Watch The Throne". "Fuckin' Problems" natomiast to banger na miarę drugiej dekady XXI wieku - z mocarnym podkładem, potężnym nakładem energii, gwiazdorską obsadą, w dodatku zarapowany na najwyższym poziomie. "1 Train"? To posse-cut najwyższych lotów, przywracający wiarę nie tylko w to, że numery tego typu mają jeszcze sens, ale i że rap jako taki ma się dobrze, a takiego wysypu talentów nie mieliśmy od dawna. Jak to zwykle w takich przypadkach bywa, wśród słuchaczy powstały dwa obozy: jedni sądzili, że oto szykuje się jeden z lepszych krążków ostatnich lat, inni - że A$AP jeszcze przed premierą odkrył wszystkie karty, wystrzelał się, a reszta albumu będzie mieszanką perfum i szamba.  

I, rzecz jasna, żaden z tych obozów nie miał racji. Bo "LongLiveA$AP" to ani najlepszy album ostatnich lat, ani totalny badziew opierający się na nośnych singlach. Choć trzeba oddać, że zdecydowanie bliżej prawdy byli ci pierwsi; A$AP wprawdzie nie ustrzegł się błędów, mniej lub bardziej rażących, jednak nie przeszkodziło mu to w nagraniu płyty, która może namieszać w końcoworocznych podsumowaniach. 

To co w płycie, oprócz wcześniej wymienionych utworów, dobrego? Na pewno forma samego gospodarza. Często zarzucano mu, że jest mniej utalentowaną kalką raperów z okolic Houston, ewentualnie Cleveland; raperem, który w młodości nasłuchał się za dużo UGK, Three Six Mafii, a także mikstejpów DJ Screwa i płyt pędziwiatrów z Bone Thugs-N-Harmony. To wszystko prawda, inspiracje są wyraźnie słyszalne (zresztą Rocky nigdy ich nie ukrywał), lecz nie jest to bynajmniej bezmyślna zżynka - A$AP do owych inspiracji dodaje mnóstwo od siebie, inaczej nie udałoby mu się z takim powodzeniem przenieść teksańskiego brzmienia na grunt Nowego Jorku. Kolejny zarzut - że teksty Rocky'ego nie mają w sobie żadnej wartości, wszystkie pisane są na jedno kopyto. Owszem, trudno nazwać go najlepszym tekściarzem na świecie, w "1 Train" - utworze będącym przecież pokazem lirycznych umiejętności - został wszak daleko za peletonem, ale ma swoje momenty. Na "LongLiveA$AP" potrafi rzucić znośną metaforą (utwór tytułowy), trafnym spostrzeżeniem czy niegłupim dowcipem ("Cristal go by the cases, wait hold up that was racist"), potrafi nakreślić też ciekawą historię ("Suddenly"). Wersy pokroju "And my bitch white, but my cock black" chluby mu wprawdzie nie przynoszą, lecz i tak A$AP zaliczył wyraźny progres i wchodzi on w skład ewolucji, jaką urodzony w Harlemie raper przeszedł na przestrzeni ostatnich dwóch lat. 

Kolejną składową wspomnianej wyżej ewolucji jest dobór podkładów. Nazywa się Rocky'ego pionierem cloud rapu, z tym to właśnie (pod)gatunkiem kojarzony jest na pierwszym miejscu, jednak wiele wskazuje na to, że A$AP nie zamierza zamykać swojej muzyki w ograniczającej swobodę szufladzie. Ten zadymiony klimat jest na "Long..." obecny, jednak po pierwsze - nie wychodzi na plan główny, a po drugie - stanowi słabszą część krążka (o czym później). Gospodarz zebrał tutaj producentów z najwyższej półki: Jim Jonsin zapewnia Rocky'emu wymarzone otwarcie albumu, Hit-Boy nie tylko porywa kluby w singlowym "Goldie", ale i puszcza oko do tych "trapped in the 90's" w "1 Train", 40 potwierdza swoje mainstreamowe wyczucie w "Fuckin' Problems", Danger Mouse wprowadza w nastrojowy klimat swoim "Phoenix", a sam A$AP Rocky - kryjący się pod ksywką LORD FLACKO - udanie eksperymentuje w zamykającym podstawową wersję albumu "Suddenly". Jest jeszcze T-Minus, który przebija chyba wszystkich, po raz kolejny racząc nas beatem bezbłędnym; w "PMW (All I Really Need)" potwierdza się nie tylko klasa producenta, ale i niezwykła chemia na linii Rocky-Schoolboy Q, która już wcześniej była dostarczycielem hitów typu "Brand New Guy" czy "Hands On The Wheel". 

Co się nie udało? Przede wszystkim - elektroniczny niewypał autorstwa Francuzów z Birdy Nam Nam do spółki ze Skrillexem, który odstaje od reszty nie tylko brzmieniem, ale i poziomem wykonania. W tym wypadku eksperyment Rocky'ego okazał się być strzałem w kolano; z tego połączenia dwóch muzycznych światów wyszedł niestety produkt niebezpiecznie zbliżający się do wcześniej wspomnianego szamba. Zawiodło również to, co - wydawałoby się - zawieść nie miało prawa. Clams Casino, mianowicie. Jeden z najzdolniejszych producentów młodego pokolenia, twórca szlagierów pokroju "I'm God", "Unchain Me", "Wassup" czy "Bass", świetnych albumów instrumentalnych i stojącej na równie wysokim poziomie epki. Wcześniej praktycznie nieomylny, pierwszy raz zachwiał się dopiero przy okazji tegorocznego "Freeze" z kompilacyjnej płyty A$AP Mob. Na "LongLiveA$AP" także nie błyszczy na miarę swoich możliwości. Nie można powiedzieć, że "LVL" czy "Hell" to produkcje słabe; brakuje im jednak iskry, a przede wszystkim - świeżości, której przedtem mu przecież nie brakowało. 

Na szczęście, płyta jako całość świeżością jest nasączona, a odpowiadając na zadane we wstępie pytanie: tak, A$AP Rocky wciąż może śmiało nazywać siebie mianem króla Midasa. Zasłużona czwórka.  

Wśród producentów znalazło się oczywiście miejsce dla autora mistrzowskiego "Wassup" - Clamsa Casino, ale nie brakuje zaskoczenia. O udziale Skrillexa wiedzieliśmy już po ujawnieniu tracklisty, ale np. DangerMouse? Ciekawe, ciekawe. Swoje cegiełki dołożą rozchwytywani ostatnio Hit-Boy, T-Minus, Jim Jonsin czy Noah "40" Shebib. Całą listę znajdziecie pod spodem.

01. Long Live A$AP
(prod. Jim Jonsin & Rico Love, co-prod. Finatik & Zac & Frank Romano)
02. Goldie
(prod. Hit-Boy)
03. PMW (All I Really Need) f. Schoolboy Q
(prod. T-Minus, co-prod. Nikhil Seetharam)
04. LVL
(prod. Clams Casino)
05. Hell f. Santigold
(prod. Clams Casino)
06. Pain f. OverDoz
(prod. Soufien 3000)
07. Fuckin’ Problems f. Drake, 2 Chainz & Kendrick Lamar
(prod. Noah “40″ Shebib & C. Papi)
08. Wild For The Night
(prod. Birdy Nam Nam & Skrillex; remixed by Skrillex & LORD FLACKO)
09. 1Train f. Kendrick Lamar, Joey Bada$$, Yelawolf, Danny Brown, Action Bronson & Big K.R.I.T.
(prod. Hit-Boy)
10. Fashion Killa
(prod. Hector Delgado, Friendzone & LORD FLACKO)
11. Phoenix
(prod. Danger Mouse)
12. Suddenly
(prod. LORD FLACKO, Hector Delgado & A$AP Ty Beats)
13. Jodye (Deluxe Edition Track)
(prod. Joey Fatts & LORD FLACKO)
14. Ghetto Symphony f. Gunplay & A$AP Ferg (Deluxe Edition Track)
(prod. V Don & LORD FLACKO, co-prod. Jonathan “MP” Williams)
15. Angels (Deluxe Edition Track)
(prod. Amsterdam)
16. I Come Apart f. Florence Welch (Deluxe Edition Track)
(prod. Emile Haynie & Amanda Ghost)